Văn hóa trà xanh, “Matcha” của Nhật Bản.

Trà xanh (Matcha) là thức uống từ lá trà đã có từ xưa đến nay. Cách thức mà tạo nên món trà xanh thực sự không ít. Nhưng ngày nay nhiều người lại lựa chọn bột trà xanh và trờ thành hình thức ưu chuộng nhất.

Việc chuẩn bị

Matcha sẽ được bắt đầu vài tuần trước khi thu hoạch lá trà, có thể kéo dài tới 20 ngày.

Thời gian thu hoạch trà vào mùa xuân, bắt đầu sớm nhất tại khu vực phía Nam sau đó đi dần lên phía Bắc.

Cây chè được che chắn tuyệt đối để ngăn chặn ánh sáng mặt trời, giúp cây chậm phát triển, kích thích tăng trưởng nồng độ chất diệp lục, tạo nên các amino acid đem tới vị ngọt nhiều hơn cho trà.

Trà được sấy khô thông thường gọi là gyokuro - trà ngọc sương.

Lá trà vụn vì một lí do nào đó sẽ là tencha.

Tencha có thể được rút sợi cắt cuống và nghiền nhỏ thành thứ bột mịn xanh tươi, ấy là matcha.

Sencha (trà tiễn) là một loại trà xanh phổ biến nhất của Nhật Bản, chiếm khoảng 80% sản lượng trà được sản xuất tại Nhật Bản. Sencha được làm từ lá trà xanh, trồng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời và thu hoạch những lớp lá non trên cùng. Những búp trà sau khi thu hoạch phải được xử lý hấp ngay để không lên men và ngăn chặn sự oxy hóa. Sau đó, các lá trà được chà xát và làm khô bằng khí nóng cho đến khi trọng lượng giảm xuống .Các búp trà được vò tạo thành những búp hình nón và sấy khô cho đến khi đạt thành phẩm bằng trọng lượng ban đầu. Việc hấp trà làm cho diệp lục có trong lá trà không bị phân hủy giúp cho búp trà trở nên mềm mại dễ chuốt thẳng và trà có màu xanh đặc trưng. Tùy theo thời gian hấp trà, người ta chia sencha thành 5 loại khác nhau là Asamushi Sencha (trà sencha hấp sơ), Chumushi Sencha (trà sencha hấp vừa), Fukamushi Sencha (trà sencha hấp kỹ), Tokumushi sencha (trà sencha hấp lâu) và Gokumushi sencha (trà sencha hấp hai lần).

Gyokuro là loại trà xanh được trồng trong bóng râm của vườn phủ lưới khoảng 2-3 tuần trước khi thu hoạch. Lá trà được che trong bóng râm giúp hạn chế quá trình sản xuất catechin từ axit amin do đó khiến hương vị trở nên đậm đà hơn. Ngoài ra, phương pháp này cũng giúp giữ được màu xanh của lá trà, khiến khi pha lên nước trà có màu xanh ngọc bích. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp và sấy khô khoảng 2-3 lần (mỗi lần trong khoảng thời gian rất ngắn) sau đó được vo cuộn thành những búp trà nhỏ xíu. Quá trình vo cuộn trà Gyokuro đều được làm thủ công bằng tay. Trà Gyokuro có mùi thơm và hương vị đậm đà hơn các loại trà xanh thông thường khác nên giá thành khá cao và được đánh giá là loại trà quý nhất ở Nhật

Tencha là những lá trà được sử dụng làm bột matcha trước khi được nghiền. Sau khi thu hoạch, lá trà được hấp rồi đem làm lạnh, sau đó sấy khô bằng cách thả rơi tự do vào một khoang không khí nóng từ trên cao. Việc làm khô bằng luồng khí nóng này giúp lá trà thẳng và không bị co, gập, gãy giúp cho việc tách bỏ cuống và gân lá được dễ dàng. Tencha không được cho vào máy nhào, vò, cuộn  nên không dậy mùi thơm khi pha vào nước nóng nhưng lại giữ được nhiều hương thơm tự nhiên và tinh chất tối đa để nghiền thành bột matcha. Việc chế biến trà Tencha đạt chất lượng tốt hay không ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị của matcha.

Matcha là loại trà nổi tiếng, đặc trưng của Nhật Bản, là “linh hồn” của nghi thức trà đạo truyền thống của người Nhật. Ngoài ra, bột matcha còn là nguyên liệu tuyệt vời để chế biến các món ăn như kem matcha, bánh ngọt matcha,… Matcha là loại trà xanh cao cấp được nghiền mịn bằng cối đá granite được thiết kế đặc biệt.. Đứng vị trí số một là loại trà thượng phẩm dùng trong nghi lễ trà đạo. Được làm từ những lá trà non nhất (còn toàn bộ phần thân và cành lá bị cắt bỏ) nên bột trà rất mịn, có màu xanh lá mạ sáng, cùng hương vị tinh tế, ngọt dịu tự nhiên và được bán với giá thành cao nhất. Được chế biến từ lá trà non của ngọn cây nên bột trà mịn và có hương vị không kém loại thượng phẩm là mấy, chỉ có điều khác là bột trà có màu xanh lá cây đậm hơn một chút. Cuối cùng là loại matcha công nghiệp chuyên dùng để chế biến đồ ăn, có giá thành rẻ nhất với bột matcha màu xanh đậm và vị hơi chát hơn do được sản xuất từ những lá trà phía mọc ở phía dưới của cây trà.

Bài viết Văn hóa trà xanh, matcha của Nhật Bản được tổng hợp bởi giáo viên trung tâm tiếng Nhật SGV.